Δήμητρα Τσιαούση
Η σκηνοθέτης Μαριλένα Τριανταφυλλίδου ιδρύοντας την θεατρική ομάδα ARTIKA έθεσε τις γερές βάσεις στο βρεφικό θέατρο στην Ελλάδα και τώρα τολμά να προσεγγίσει τα όρια και τις δυνατότητες του θεάτρου σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Η Μαριλένα ήρθε στην παρέα του Elamazi και η διεισδυτική συζήτηση θα σας ξαφνιάσει θετικά. Μάθαμε για τη συμμετοχή της ομάδας στο project ευρωπαϊκών διαστάσεων «Mapping – a map on the aesthetics of performing arts for the early years» που ανοίγει νέες «πόρτες» στην έννοια του είδους αυτού, πως ορίζει η ιδιά το θέατρο για βρέφη και τι προσφέρει στους θεατές;
Δήμητρα Τσιαούση – Η ομάδα ARTIKA έχει πραγματικά εντρυφήσει στο βρεφικό Θέατρο, δημιουργώντας σειρά παραστάσεων, όπως το «Καληνύχτα μέρα», το «Κάτι σαν κήπος» και «Η δική μου ομπρέλα». Από που πηγάζει το ενδιαφέρον για αυτό το είδος θεάτρου;
Μαριλένα Τριανταφυλλίδου – Είναι ένα ρώτημα που θέτω κι εγώ συχνά στον εαυτό μου κάθε φορά που θέλω να επαναπροσδιορίσω τους λόγους για τους οποίους συνεχίζω να ασχολούμαι με το θέατρο για τις πολύ νεαρές ηλικίες. Κατ’ αρχήν πηγάζει από την πρώτη φορά που είδα μία παράσταση για αυτές τις ηλικίες πριν 15 χρόνια, στο Toihaus Theater, στην Αυστρία, και η αίσθηση που μου δημιούργησε, αφενός η ίδια παράσταση που ενέπλεκε πλήρως όλες τις αισθήσεις και το συναίσθημα, αφήνοντας τη φαντασία ελεύθερη, και αφετέρου το κοινό με την καθαρότητα που έβλεπε και ρουφούσε κάθε στιγμή. Η Valeria Frabetti, από τους βετεράνους στο χώρο αυτό, από το θέατρο La Baracca – Testoni Ragazzi στη Μπολόνια της Ιταλίας, με το οποίο έχουμε τη χαρά να συνεργαζόμαστε αυτή τη στιγμή, έχει πει: «Συνεχίζουμε να κάνουμε θέατρο για τις μικρές ηλικίες για να πάμε ενάντια στον χρόνο που συνεχώς προσπαθεί να εκμηδενίσει τη φαντασία των παιδιών». Αυτός είναι ένας πολύ σπουδαίος λόγος επίσης, και μία πολύ ενδιαφέρουσα καλλιτεχνικά συνθήκη δημιουργίας για τους καλλιτέχνες που εμπλέκονται στη δημιουργία μίας τέτοιας παράστασης. Ένας άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι πρόκειται για ένα χώρο καινούριο ακόμα στην Ελλάδα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει μπει σε καλούπια και προσφέρεται για έρευνα και αναζήτηση. Τέλος, ένας πολύ σημαντικός λόγος αποτελεί το ερώτημα τί θέλουμε να δώσουμε, ή να πούμε, ή πώς θέλουμε να μεγαλώνουν τα παιδιά αυτής της τόσο σημαντικής και ευαίσθητης ηλικιακής ομάδας, που είναι εκεί, έτοιμα να μάθουν από εμάς τον κόσμο.
‘Συνεχίζουμε να κάνουμε θέατρο για τις μικρές ηλικίες για να πάμε ενάντια στον χρόνο που συνεχώς προσπαθεί να εκμηδενίσει τη φαντασία των παιδιών’
Δήμητρα – Τι σημαίνει θέατρο για ένα βρέφος;
Μαριλένα – Είναι μια εμπειρία, πολύ δυνατή και πλούσια. Μία αισθητική εμπειρία, δηλαδή ένας τρόπος να αντιλαμβάνεσαι και να ανακαλύπτεις διαμέσω των αισθήσεων. Αυτή την «αισθητική» σύνδεση αναζητούμε με το κοινό μας η οποία εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο από ότι στα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες. Εκδηλώνεται με ήχους, επιφωνήματα, κινήσεις, με τη στάση του σώματος και με τα μεγάλα, διάπλατα ανοιχτά μάτια τους.
Δήμητρα – Στα μάτια πολλών γονιών, το βρεφικό θέατρο είναι κάτι απλοποιημένο σε σχέση με μια παράσταση που απευθύνεται σε μεγαλύτερους θεατές. Ποια είναι η δική σου προσέγγιση;
Μαριλένα – Σίγουρα για να προσεγγίσεις τα παιδιά αυτής της πρώτης ηλικίας, χρειάζεται να είσαι ξεκάθαρος, αληθινός και απλός, όχι όμως απλοϊκός. Κατά τα άλλα η διαδικασία είναι η ίδια, και το αποτέλεσμα που αναζητούμε είναι υψηλού επιπέδου. Σε αυτό βοηθάει πολύ αν σκεφτούμε, πως σε αυτή την ηλικία όπου όλα συμβαίνουν για πρώτη φορά διαμορφώνεται ο προσωπικός τρόπος με τον οποίο ο κάθε άνθρωπος θα προσεγγίσει τη ζωή. Πώς θα είναι λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος αν από παιδί συμβιβαστεί με την επικρατούσα αισθητική που επιβάλει η αγορά, που στόχο έχει μόνο το κέρδος και προσφέρει ευκολόπεπτα «προϊόντα»; Χρειάζεται να σκεφτούμε πολύ σοβαρά τί προσφέρουμε στα παιδιά μας. Μία παράσταση μη συμβατική πολλές φορές θεωρείται, «δύσκολη» ακόμα και «βαρετή». Από ποιους; Μάλλον από τους ενήλικες γιατί αυτοί είναι που έχουν διαμορφώσει τα κριτήρια και την άποψή τους. Είναι όμως έτσι; Μπορεί απλώς να χρειάζεται χρόνος και μία ανοιχτή προσέγγιση που θα φέρει την εξοικείωση με το καινούριο ή το διαφορετικό.
‘Το «Πάει έρχεται» θα έλεγα ότι μιλάει περισσότερο στο συναίσθημα χωρίς όμως να το εκβιάζει’
Δήμητρα – Η νέα παράσταση της ARTIKA για βρέφη «Πάει Έρχεται» πρόσφατα έκανε τα πρώτα βήματά της. Ποια διαφορετική εμπειρία προσφέρει στον λιλιπούτιο θεατή;
Μαριλένα – Κάθε παράσταση είναι διαφορετική, οπότε αποτελεί και μία διαφορετική εμπειρία. Το «Πάει έρχεται» έχει ως θέμα τον αποχωρισμό και αποπειράται με πολύ διαφορετικό τρόπο να επικοινωνήσει με το κοινό, από ότι το «Κάτι σαν κήπος», όπου εκεί τα πράγματα είναι πιο απτά και αναγνωρίσιμα – υπάρχει το νερό, το χώμα, τα βότσαλα για παράδειγμα. Ο άνθρωπος βιώνει από πολύ νωρίς στη ζωή του τον αποχωρισμό, όταν βρέφος ακόμα, η μητέρα ή το πρόσωπο που το φροντίζει χάνεται από το οπτικό του πεδίο. Αργότερα, ως νήπιο, χρειάζεται να διαχειριστεί την αγωνία του αποχωρισμού όταν θα πρέπει να φύγει για να πάει στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο. Οι ενήλικες γνωρίζουμε, ίσως, καλύτερα τα συναισθήματα του φόβου, του πόνου και τη ανασφάλειας που δημιουργεί μία απώλεια, ένας χωρισμός, ένας θάνατος. Το «Πάει έρχεται» θα έλεγα ότι μιλάει περισσότερο για όλα αυτά τα συναισθήματα, αλλά και αναζητάει να τα ανακινήσει, χωρίς όμως να τα εκβιάσει.
Δήμητρα – Υπάρχει «συνταγή» για τη δημιουργική ανανέωση μιας ομάδας και πώς μπορεί αυτή να αποφεύγει θεατρικές επαναλήψεις;
Μαριλένα – Νομίζω, πως αυτό έχει να κάνει με τους στόχους, τα ενδιαφέροντα, τις ανησυχίες, ίσως και την προσωπικότητα του κάθε δημιουργού. Πιστεύω πάντως, πώς όσο συνεχίζεις να θέτεις ερωτήματα, παραμένεις σε μία δημιουργική διαδικασία, δυναμική και εξελισσόμενη. Αντίθετα, όταν αρχίζεις να δίνεις απαντήσεις, ή τουλάχιστον όταν οι απαντήσεις αρχίζουν να υπερτερούν των ερωτημάτων, τότε είναι που, μάλλον, κινδυνεύεις να αρχίσεις να επαναλαμβάνεσαι.
‘Είναι μεγάλη η χαρά, αλλά και η ανακούφιση, να συνυπάρχουμε μαζί με τόσο κόσμο με τον οποίο μιλάμε την ίδια γλώσσα και μοιραζόμαστε το ίδιο όνειρο’
Δήμητρα – Τι ενδιαφέρον καλλιτεχνικά συντελείται τώρα που μιλάμε και πόσο σημαντικό feedback είναι για την ομάδα Artika;
Μαριλένα – Η Artika, αυτή τη στιγμή που μιλάμε συμμετέχει σε ένα πολύ μεγάλο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα που ονομάζεται «Mapping – a map on the aesthetics of performing arts for the early years». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που μόλις ξεκίνησε, θα διαρκέσει 4 χρόνια, συμμετέχουν σε αυτό ομάδες από 17 Ευρωπαϊκές χώρες και εστιάζει στο θέατρο για τις πολύ νεαρές ηλικίες (0 έως 6 χρονών). Είναι ερευνητικό και καλλιτεχνικό, με πάρα πολλές δράσεις -παραστάσεις, φεστιβάλ, δημοσιεύσεις βιβλίων -, που θα πραγματοποιηθούν στη διάρκεια της τετραετίας. Μία πολύ ενδιαφέρουσα πλευρά του προγράμματος αυτού είναι πως ευνοεί τη μετακίνηση των καλλιτεχνών και τη συνεύρεσή τους. Αυτό σημαίνει πολλά ταξίδια, ομάδες εργασίας, συναντήσεις, συζητήσεις, συνεργασίες και εμβάθυνση στη δραματουργία και τη σκηνοθεσία γύρω από το θέατρο για τις πολύ μικρές ηλικίες, προκειμένου να διερευνηθεί η ιδέα «παιδιά – θεατές του σήμερα και όχι μόνο του αύριο». Ήταν μεγάλη τιμή για μας το κάλεσμα να συμμετέχουμε μαζί με τόσες πολλές και καταξιωμένες ομάδες και θέατρα της Ευρώπης σε ένα τόσο αξιόλογο και απαιτητικό πρόγραμμα. Και είναι μεγάλη η χαρά, αλλά και η ανακούφιση, να συνυπάρχουμε μαζί με τόσο κόσμο με τον οποίο μιλάμε την ίδια γλώσσα και μοιραζόμαστε το ίδιο όνειρο.
Δήμητρα – Έχοντας ήδη βρεθεί ανάμεσα σε άλλες ομάδες εκτός συνόρων, τι προσδοκάτε ως ομάδα να αποφέρει η καλλιτεχνική επικοινωνία μέσα από αυτό το ευρωπαϊκό πρόγραμμα;
Μαριλένα – Τα οφέλη μίας τέτοιας συνεργασίας-καλλιτεχνικής επικοινωνίας πιστεύω πως θα είναι πάρα πολλά. Κατ’ αρχήν θα συμβάλλει στο να εμπλουτίσει και να εξελίξει περαιτέρω τη δουλειά μας σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Επίσης, θα δώσει τη δυνατότητα να διαδώσει και να προωθήσει ακόμα περισσότερο το θέατρο για τις πολύ μικρές ηλικίες στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τη σημασία και τη θετική του επίδραση στα παιδιά, να αναπτυχθεί το κοινό που το παρακολουθεί και να ανέβει το επίπεδο των παραστάσεων που παρουσιάζονται. Τέλος, θα έχουμε τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε τη δουλειά μας εκτός Ελλάδας δηλώντας το παρόν της χώρας μας και στο χώρο του παιδικού θεάτρου, κάτι που λείπει μέχρι στιγμής. Πιστεύω πως από τη μεριά μας έχουμε να προσφέρουμε πολλά, να εμπνεύσουμε με τη σειρά μας τους εταίρους μας και να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον του κοινού άλλων χωρών και διαφορετικής κουλτούρας. Ήδη, ύστερα από τις δύο πρώτες συναντήσεις που είχαμε στη Μπολόνια τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο 2019, γυρίσαμε με πολλές ιδέες και επιθυμίες για καινούρια πράγματα που μπορούν να γίνουν στην Ελλάδα και πέρα των δράσεων του προγράμματος. Μακάρι να βρούμε τη στήριξη που χρειάζεται, από φορείς και οργανισμούς, για να τα υλοποιήσουμε.
Πληροφορίες για την Μαριλένα θα βρειτε εδώ , για την ομάδα Artika εδώ και για τις παραστάσεις της ομάδα Artika στο Studio Μαυρομιχάλη θα βρείτε εδώ και εδώ.
Studio Μαυρομιχάλη
Μαυρομιχάλη 134, Τηλ. 2106453330
www.studiomavromihali.gr
