Είδαμε την παράσταση “Υπηρέτης Δύο Αφεντάδων” από το ΚΘΒΕ

επιμέλεια κειμένου: Δήμητρα Τσιαούση, Νικόλαος Νεράντζης

Η Κυριακή 21 Απριλίου 2019 είναι η μεγάλη μέρα για την πόλη της Θεσσαλονίκης, αφού ο ΠΑΟΚ στέφθηκε πρωταθλητής Ελλάδος. Κρατώντας λίγο δυνάμεις για τους βραδινούς εορτασμούς, κάναμε μια «γερή» εξόρμηση στις πολιτιστικές επιλογές της πόλης! Πρώτη προτεραιότητα η παράσταση του Κρατικού Θέατρου Βορέιου Ελλάδος “Υπηρέτης Δύο Αφεντάδων” σε διασκευή και σκηνοθεσία του καταξιωμένου Μιχάλη Σιώνα.

Λίγα λόγια για το θεατρικό έργο

Αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου θεάτρου που γράφτηκε το 1746 από τον Ιταλό θεατρικό συγγραφέα Κάρλο Γκολντόνι μετά από αίτημα του ηθοποιού  Antonio Sacco, ανανεώνοντας την αυτοσχεδιαστική ιταλική κωμωδία κομέντια ντελ άρτε (Commedia dell’arte) με την διάπλαση πιο «πειστικών» χαρακτήρων. Ανέβηκε στην σκηνή του Θέατρου San Samuelle της Βενετίας και γνώρισε μεγάλη απήχηση ξεχωρίζοντας τόσο για την ευρηματική δομή και για την κωμικότητα όσο και για τα κοινωνικά μηνύματα του συγγραφέα.

…για την υπόθεση

Κεντρικός ήρωας ο παμπόνηρος, μα επιπόλαιος υπηρέτης Τρουφαλδίνο. Τον βρίσκουμε στις υπηρεσίες ενός αφεντικού, της Μπεατρίτσε. Η ίδια μεταμφιεσμένη στον νεκρό αδερφό της έχει διαφύγει στην Βενετία για να λάβει το χρηματικό ποσό από τον Πανταλόνε για λογαριασμό του νεκρού αδερφού της. Στην ίδια πόλη βρίσκεται και ο αγαπητικός της Μπεατρίτσε, ο Φλορίντο, που κρύβεται, καθώς από το χέρι του έφυγε ο αδερφός της, Φεντερίκο. Μα οι συγκυρίες οδηγούν τον πεινασμένο Τρουφαλδίνο στις υπηρεσίες δεύτερου αφέντη, του Φλορίντο, με σκοπό να κορέσει την πείνα του εις διπλούν. Εξαιτίας της εμφάνισης του «ψεύτικου» Φεντερίκο, προκαλείται κύμα αντιδράσεων από την Κλαρίσσα και τον Σίλβιο, το νέο ερωτευμένο ζευγάρι που μέχρι την αιφνίδια εμφάνιση, είχαν λάβει την θετική απάντηση από τους γονείς τους για γάμο. Όλα δομούνται γύρω από τον υπηρέτη οι γκάφες του οποίου προκαλούν διαφορετική εξέλιξη των πραγμάτων. Οι ανατροπές είναι πολλές και ξεκαρδιστικές…

…για την παράσταση

Με το εναρκτήριο λάκτισμα μεταφέρεσαι σε ένα παραμύθι, που προσπαθείς να ορίσεις τις αποστάσεις μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, σε ένα συνεχή αγώνα για την γρήγορη επίτευξη ενός, έστω, γεύματος. “Επιτέλους, πότε θα φάμε;” ρωτά και ξαναρωτά ο Τρουφαλντίνο. Ο υπηρέτης, που πρόθυμα θα παίξει σε δύο θέσεις, και θα μπει στην υπηρεσία δύο αφεντάδων, αγνοώντας το “fair play” και τους κανόνες του παιχνιδιού, κάτι που μπορεί να επισύρει σοβαρές πειθαρχικές κυρώσεις. Έτσι, βλέπουμε να ξεδιπλώνονται ιστορίες έρωτα και αγάπης, παρεξηγήσεων και ανατροπών, με πολύ καλές ερμηνείες, σε μια ζωντανή, σύγχρονη παράσταση με αβίαστο γέλιο και ερωτήματα.

…για τους συντελεστές

Ο σκηνοθέτης, βασισμένος στην μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ, διασκεύασε το έργο τηρώντας τη «γραμμή» του αρχικού κειμένου, χωρίς επεμβάσεις που το «αλλοιώνουν», και αναπαριστά την ιστορία του τραγικά κωμικού Τρουφαλντίνο που πασχίζει να ικανοποιήσει το αίσθημα της πείνας. Η παράσταση κινείται σε δυο βασικούς άξονες, από την μια η πείνα και από την άλλη ο έρωτας. Οι νεότεροι ήρωες της ιστορίας – Τρουφαλντίνο, Μπεατρίτσε, Φλορίντο, Κλαρίσσα και Σίλβιο – στέκονται ερωτοχτυπημένοι, αγωνιούν για τους αγαπητικούς τους και προσπαθούν να κερδίσουν τον μεγάλο έρωτα. Η πείνα, βέβαια, του υπηρέτη είναι η γενεσιουργός αιτία που κινεί τα νήματα και δημιουργεί ανατροπές και κωμικές εκβάσεις.

Σε κάθε σκηνή, οι ηθοποιοί εισέρχονται στα όρια ενός κύκλου πάνω στην σκηνή για να υποδυθούν τον εκάστοτε χαρακτήρα, ενώ οι υπόλοιποι ηθοποιοί στέκουν ως θεατές. Τα λιτά σκηνικά, που επιμελήθηκε ο Γιάννης Κατρανίτσας, δίνουν προβάδισμα σε αντικείμενα του χώρου βασικά για την κατανόηση της κάθε σκηνής, όπως τα δυο τραπέζια στο μαγειρείο , οι δίσκοι σερβιρίσματος του υπηρετικού προσωπικού, ο φούρνος ψησίματος που παραπέμπει άμεσα στην πείνα, οι βαλίτσες και το περιεχόμενο του κάθε «αφέντη»…

Αυτό που προξενεί το ενδιαφέρον είναι η ενέργεια του σώματος των ηθοποιών. Νέοι ηθοποιοί που κατανοούν τις δυνατότητες του σώματος και επενδύουν στην κίνηση τους για να αναπαραστήσουν τις αντιδράσεις, τις σκέψεις, τα συναισθήματα των ηρώων.

Στα ατού της παράστασης οι άφθονες κωμικές σκηνές μεταξύ των υπηρετών – υπηρετριών, η μικρή επέμβαση σύγχρονων – εγκυκλοπαιδικών και όχι μόνο – σχολίων που τονώνουν το ενδιαφέρον και αφυπνίζουν το νου του θεατή, η ζωντανή μουσική που συνδέει το χθες και το σήμερα του θεατή.

“Τί θα ήταν οι αφέντες χωρίς εμάς;” [τους υπηρέτες] ρωτά τον Τρουφαλντίνο ο Αχθοφόρος. Η Commedia dell’arte στο σήμερα, σε μια παράσταση όνειρο που συνεχίζει την παράδοση του ΚΘΒΕ στην ποιότητα και στην πρωτοπορία.